Friday, April 22, 2016

Τι είναι η βία;


Share/Bookmark
Ο ορισμός της βίας δεν είναι μήτε ο πόλεμος, ούτε η σωματική ή η ψυχική βία. Αυτά είναι καταστάσεις. Άσχημες πολύ, δυσάρεστες. Αλλά καταστάσεις.

Η βία είναι, θα έλεγε κανείς, η διαδικασία εκείνη που οδηγεί σταδιακά ή άξαφνα στην κυριαρχία του κατώτερου στο ανώτερο, του χειρότερου στο καλύτερο, μέσα από τα προβλήματα και τις αντιθέσεις του τελευταίου, που παύει να βελτιώνεται.

Όταν αυτή η διαδικασία παύει να είναι μια σειρά μεμονωμένων και περιθωριακών γεγονότων ή προσωπικών περιπτώσεων και γενικεύεται, όταν γίνεται καθεστώς, τότε μετατρέπεται σε ιστορική εξέλιξη, όπως για παράδειγμα έγινε στα ύστερα χρόνια της Ελληνικής πόλης ή, πιο χαρακτηριστικά, στη μετάβαση της Ρώμης στον Μεσαίωνα. Τότε σταδιακά οδηγεί στην αποσύνθεση των επιτευγμάτων του ανθρώπινου πνεύματος και στη λησμονιά ακόμη και της τεχνογνωσίας για την επίτευξή τους.

Ήταν διεφθαρμένη η Ρώμη; Ήταν. Ήταν υπερσυγκεντρωτική και αυτοκρατορική; Ήταν. Δεν κατόρθωσε να εξελίξει τη δομή της ανάλογα με τις δυνατότητες που η ίδια δημιούργησε; Αυτό, κυρίως.

Όμως μόλις λίγα χρόνια αργότερα από την αποσύνθεσή της κι όσο κυριαρχούσαν οι χρόνοι του Μεσαίωνα, οι άνθρωποι στην Ευρώπη είχαν ξεχάσει πώς να κατασκευάζουν δρόμους, αποχετευτικά συστήματα, νοσοκομεία, την ιατρική, πώς να φτιάχνουν όμορφα κτήρια και αγάλματα, πώς να δημιουργούν τέχνη, φιλοσοφία, πώς να ζωγραφίζουν, πώς να σκέφτονται, να αμφισβητούν, πώς να οργανώνουν την κοινωνία τους σε μεγάλη κλίμακα για να παραμένει ισχυρή. Όλα τούτα που η κοινωνία της Ρώμης ήξερε να κάνει.

Στις νέες μικρές πολιτείες και χωριά τούς σάρωναν οι αρρώστιες, το προσδόκιμο ζωής έπεσε δραματικά και θέριζε η πείνα. Στους δρόμους κυλούσαν οι αποχετεύσεις που άδειαζαν από τα παράθυρα και τις πόρτες για να καταλήξουν σε κάποιο ρέμα, κι οι ασθενείς και αδύναμοι κατέληγαν αποδιωγμένοι από τις κοινότητες, που δεν θέλαν και δεν μπορούσαν να αντιμετωπίσουν τη μιζέρια. Ξέχασαν πώς να το κάνουν. Ζωγράφιζαν κι αποτύπωναν αυτό το συλλογικό τραύμα στους διαβόλους και τα τέρατα των μεγάλων καθεδρικών και στις αγιογραφίες της Ανατολής.

Τα βασανιστήρια και ο πόνος μετατοπίστηκαν από ακραίες πρακτικές της εξουσίας σε κεντρικό σημείο στο φαντασιακό των ανθρώπων και ο φόβος του θανάτου κυριάρχησε στη ζωή.

Αυτή η αποσύνθεση γεννήθηκε μέσα στο ανώτερο, δεν ήρθε εκτός του. Δεν αποσυνθέτουν οι βάρβαροι τη Ρώμη. Η ίδια άφησε χώρο, όταν ξέμεινε από όραμα, για να γεννηθούν οι Trump, οι Λεπέν, οι Καζίνσκυ, οι Ορμπάν, οι Ιγκλέσιας, οι Τσίπρες, ο ISIS της, όλα παιδιά του ίδιου Θεού. 

Το νεομεσαιωνικό κακό που απλώνεται πάνω από τον πολιτισμένο κόσμο κι έχει ήδη σκεπάσει την Ελλάδα μπορεί να ξορκιστεί μόνο αν κάποιος καταφέρει να πείσει με ένα καλύτερο, καθαρότερο και πειστικά αισιόδοξο αφήγημα. Έστω κι αν γι' αυτό απαιτείται να αντιμετωπίσει τους πιο βαθείς μας φόβους.

Η βία, υπό αυτή την έννοια, νικιέται μόνο αν μεταφέρεις την αντιπαράθεση στα μαρμαρένια αλώνια της σύγκρουσης, με ένα αισιόδοξο μήνυμα, κι όχι στα σαλόνια της καταλλαγής και του φόβου. Το κατώτερο κυριαρχεί στο ανώτερο και επιβάλλεται μόνο αν κατορθώσει να δώσει τη μάχη στο δικό του γήπεδο, όταν δεν αναγκάζεται να αποδείξει την ανωτερότητά του μαχόμενο στο πεδίο του ορθού λόγου και της πραγματικής ζωής. 

Από αυτή την άποψη, η μαυρίλα που πλακώνει τη φωτεινή μου χώρα δεν θα φύγει αν δεν αγγίξουμε όλα μας τα καίρια θέματα κι αντιφάσεις τώρα. Αν δεν διαλύσουμε στο φως, με όπλο ένα αισιόδοξο παραμύθι που θα γίνει πραγματικότητα με όποιο κόστος, το μυστικιστικό σκοτεινό νέφος του εθνολαϊκισμού που μας σκεπάζει. Κι αν δεν βρεθεί κάποιος ή κάποιοι να το αφηγηθούν.

Γιώργος Γιαννούλης- Γιαννουλόπουλος



Εικόνα:  "Ο Κήπος των Eπίγειων Aπολαύσεων", Ιερώνυμος Μπος, (λεπτομέρεια) 







No comments:

Post a Comment